انسان از آن جهت اشرف مخلوقات است که با بهره گیری از نعمت عقل و درایت می تواند بر بسیاری از  مشکلات  فائق آید. بکار گیری از امکانات طبیعی و خدادادی همچون آب، باد، خاک و غیره در پی آزمون و خطاهای فراوان باعث شد تا وی علاوه بر رفع احتیاجات به مقوله ای به نام هنر و زیبایی و خلق آثاری بدیع روی آورد. ترکیب عناصر طبیعی و استفاده بهینه از طبیعت در طول دوران های  مختلف برای انسان راهگشا بوده و هست. چگونگی استفاده از عناصر  طبیعی، شاخه و برگ درختان، بکارگیری پوست و گوشت و استخوان حیوانات و غیره کم کم پس از گذشت زمان به صنعت و هنر تبدیل شد. هنر و صنعتی که در  هر گوشه از کره خاکی به اشکال و انواع مختلف نمایان بوده و هست. سفال گری، کوزه گری، پارچه بافی، حصیر بافی و بامبو بافی و سایر موارد از جمله هنرهای صنایع دستی است که هنرانگشت های مردان و زنان ایرانی را نه تنها در ایران بلکه در خارج از  آن نیز به نمایش گذاشته است.

“مریم رستگار” بانوی 52 ساله گیلانی که از 10 سالگی انگشتان هنرمندش نقش آفرین صنایع دستی همچون حصیر، زنبیل، کلاه، سفره، زیر داغی و سایر موارد است در خصوص تولید محصولات صنایع دستی می گوید: زنان روستایی همپای مردان علاوه بر کار کشاورزی در تولیدات صنایع دستی نقش مهمی را ایفا می کنند. وی که سالیان سال است در بافت انواع صنایع دستی تبحر خاصی دارد، افزود: از دوران نوجوانی این هنر سنتی را از مادرم آموخته ام. این هنرمند گیلانی که ساکن روستای کویشای بخش خمام است، می گوید: دختران امروزی برای یادگیری صنایع دستی رغبت و علاقه ای ندارند زیرا از یک طرف مواد اولیه صنایع دستی مانند حصیر بافی یا در دسترس نیست یا اگر هم هست قیمت آن بالاست و از طرف دیگر نهاد یا ارگانی وجود ندارد که تولیدات هنرمندان را به صورت دائم خریداری کند و آنچه باقی می ماند زحمت بی ثمر است. وی ادامه می دهد: به شخصه برای حفظ سنت صنایع دستی به دخترانم این هنر را آموزش داده ام. آنها هم مانند من به این رشته علاقه داشته و محصولات متنوعی را تولید می کنند.

“سید کبری سیدعبدالهی” دختر این بانوی هنرمند در ادامه می گوید: برای اینکه محصولات تولیدی به فروش برسد از رنگ های شاد و چشم انداز استفاده می کنیم. وی اظهارداشت: مواد اولیه تولید حصیر، زنبیل، سفره، کلاه و غیره از کاه برنج که در زبان محلی به آن کلوش می گویند یا برگ نی ها که در اطراف مرداب ها و آبگیرها به صورت خودرو رشد می کند، استفاده می شود. سید عبدالهی می گوید: برگ های نی بریده شده اگر هوا آفتابی باشد باید به مدت دو تا پنج روزدر معرض تابش نور مستقیم خورشید باشد تا رنگ سبز آنها زرد شده و خشک شوند و در صورتی که هوا آفتابی نباشد، این برگ ها باید در مکانی دور از رطوبت و نم و در مدت زمانی طولانی تر خشک شود. این حصیر باف 19ساله گیلانی در خصوص چگونگی آماده کردن دار حصیر می گوید: دار حصیر مانند دار قالی است با این تفاوت که نخست روی زمین نصب شده و دوم تعداد تارهای آن با توجه با اندازه حصیری که قصد بافت آن را داریم مختلف است. وی اذعان داشت: به این طریق که نخست در زمین یا مکانی که قصد داریم دار حصیررا نصب کنیم در چهار طرف، چهار عدد چوب از جنس مرغوب به ارتفاع نیم متر در زمین فرو می کنیم سپس با طناب های محکمی که از ساقه های برنج بافته شده و در زبان محلی به آن ویریس می گویند دور این چهار عدد چوب می پیچیم. سید عبدالهی گفت: بعد از این مرحله تارهای افقی که بطور حتم باید تعداد آن زوج باشد با توجه به پهنای حصیری که قصد داریم ببافیم را آماده کرده و با عبور دادن برگ های خشک نی یا کلوش از این تارها (زیر و رو رفتن پود در میان تار) رچ به رچ حصیر بافته می شود. وی ادامه می دهد: پس از عبور پود از میان تارها برای مرتب کردن رچ های حصیر و شکل گرفتن آن با ابزاری چوبی به نام پلار که دارای سوراخ هایی است که تارها از آن عبور کند، می توان بافت را نظم بخشید و از شل شدن بافت حصیر جلوگیری کرد. این حصیر باف جوان روستایی ادامه می دهد: از اینکه محصولات تولیدی را در دست مصرف کنندگان مختلف می بینم خوشحال می شوم ولی محصولات تولیدی هنرمندان صنایع دستی خریدار دائمی و همیشگی ندارد. هنرمندان می توانند صنایع دستی با تنوع بیشتری که مشتری پسند است تولید کنند ولی زمانی که مواد اولیه را بسته ای شش هزار تومان تا 10 هزار تومان خریداری می کند و دلالان حاصل دسترنج هنرمندان را به قیمت پائین می خرند و خودشان گرانتر می فروشند چه کاری از دست هنرمندان بر می آید. وی می گوید: کلاه حصیری که من و مادرم می بافیم خریدار 500 تومان می خرد و لی به مشتری سه تا پنج هزار تومان می فروشد. هنرمند نیز ناچار است به قیمت پائین تر بفروشدتا اموراتش بگذرد. سید عبدالهی همچنین نبود خریدار دائمی، بازارهای مناسب هفتگی، عدم توجه و حمایت مسئولان، بیمه نکردن هنرمندان صنایع دستی و سایر موارد را از جمله دلایل فراموشی و بی رغبتی نسل جوان روستا به هنر و صنعت حصیر بافی در گیلان می داند. وی بیان داشت: حصیر بافی یکی از قدیمی ترین هنرهای دستی استان گیلان است ولی متاسفانه به جزء زنان مسن روستا، زنان و دختران روستایی رغبتی برای یادگیری این هنر و صنعت قدیمی ندارند.

“راحله امیری” یکی دیگر از هنرمندان صنایع دستی که در تولید انواع کلاه، جوراب، ژاکت، پالتو و سایر موارد با نخ کاموا فعالیت دارد، می گوید: از دوران های قدیم زنان روستا برای خانواده هایشان با نخ کاموا و میل انواع جوراب، کلاه، ژاکت و غیره را می بافتند. وی ادامه می دهد: استفاده از طرح ها و رنگ های متنوع و شاد باعث می شود نه تنها روستائیان بلکه شهری ها هم از محصولات تولیدی هنرمندان استقبال کنند. وی همچنین عدم حمایت از بافندگان روستایی را از عوامل بی انگیزگی آنان برای تولید می داند و می گوید: اگر مسئولان برای تولیدات هنرمندان صنایع دستی که با نخ کاموا درست می شود، می توانستند بازار خوب و دائمی بگذارند، تولید کنندگان نیز با علاقه بیشتری به سوی تولید این گونه محصولات روی می آورند. این بانوی بافنده روستایی اظهار داشت: هنرمندان کاموا را از بازار به قیمت گران می خرند و با آموزش هایی که از مادرانشان دیده اند به بهترین شکل و رنگ، کار بافت را انجام می دهند تا جائیکه تولیدات آنها هم به لحاظ رنگ و طرح و هم به لحاظ زیبایی و دوام با تولیدات کشور چین قابل رقابت است ولی متاسفانه هر کجا که تولیداتمان را برای فروش می بریم جواب می شنویم که نیازی نداریم چون شما گران می فروشید. آیا به نظر مسئولان و خریداران تولیدات هنرمندان داخلی که هنر دست و فکر بوده بهتر است یا تولیداتی که با ماشین بافته می شود؟ ناگفته نماند تعدادی از خریداران صنایع دستی بالا بودن قیمت محصولات و صنایع دستی را از عوامل اصلی رکود صنایع دستی در کشور به ویژه گیلان می دانند.

“اکرم میل” یکی از دوستداران و خریداران صنایع دستی گیلان، افزود: به مناسبت های مختلف به مهمانان و بستگانم صنایع دستی گیلان شامل سفره حصیری، انواع لوازم آشپرخانه با جنس چوب، صندوقچه های چوبی و سایر موارد را هدیه می دهم ولی مدتی است علاوه بر اینکه قیمت های این صنایع دستی بالا رفته با حجم زیاد کالاهای چینی مواجه شده ام. وی ادامه داد: درست است که این صنایع دستی از زیبایی ظاهری خوبی برخوردار است ولی کیفیت آن اصلا خوب نیست. وی ضمن ابراز نگرانی از ادغام صناع دستی داخلی با خارجی گفت: مردان و زنان خوش ذوق ایرانی که در عرصه صنایع دستی فعالیت می کنند با هزاران امید و آرزو با انگشتان هنرمندشان ساعت ها کار می کنند ولی وقتی با کالاهای وارداتی مواجه می شوند که با قیمت کمتر در بازار عرضه شده دیگر انگزه ای نه برای تولید و نه آموزش به نسل جوان برایشان باقی می ماند. وی ادامه داد: با خرید صنایع دستی تولید داخل می توانیم از هنرمندان زحمتکش این قشر برای پویایی و ماندگاری حمایت کنیم.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گیلان در خصوص اقدامات این سازمان در راستای حمایت از تولید کنندگان صنایع دستی گفت: بسیج نیروهای اداره کل در تمامی نقاط استان برای شناسایی هنرمندان و شناسنامه دار کردن آنها، اعطای تسهیلات مشاغل خانگی (کم بهره)، تهیه بروشور، کتاب و اطلس صنایع دستی برای معرفی محصولات صنایع دستی تولید هنرمندان گیلانی از جمله این اقدامات است. نادر ذاکری افزود: از دیگر اقدامات می توان به معرفی هنرمندان به سازمان تامین اجتماعی برای بهره مندی از بیمه مخصوص هنرمندان صنایع دستی، تجهیز کارگاه برخی از هنرمندان دارای مجوز پروانه تولید و کارت شناسایی هنرمندان و صنعتگران را نام برد. وی همچنین اظهارداشت: برپایی بازارچه موقت برپایی بازارچه موقت (نوروزی و تابستانی) برای عرضه و فروش محصولات صنایع دستی، معرفی هنرمندان برای شرکت در نمایشگاه های استانی، منطقه ای و سراسری، تشکیل نمایشگاه هایی در سراسر استان و شرکت رایگان هنرمندان صنایع دستی، هماهنگی با سایر نهادها مانند کمیته امداد، فنی و حرفه ای، اداره کل زندان ها، منطقه آزاد، شهرداری ها برای شناسایی هنرمندان، آموزش و فراهم کردن مکان هایی برای عرضه محصولات صنایع دستی از اقدامات مهم این معاونت است. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: برابر قانون هر فرد برای بیمه شدن باید 27 درصد حقوق یک کارگر را پرداخت کند اما هنرمندانی که از بیمه مخصوص استفاده می کنند  20 درصد هزینه را دولت پرداخت و هنرمند فقط هفت درصد هزینه بیمه را پرداخت می کند. وی ادامه داد: این اداره کل در راستای پیشبرد اهداف تعریف شده سازمانی در خصوص شناسایی صنعتگران صنایع دستی در استان، طی اقدامات انجام گرفته موفق به شناسایی و ثبت اطلاعات فعالان رشته های صنایع دستی در سطح استان شده است. ذاکری اظهارداشت: با تشویق و هدایت تولید کنندگان برای بالا بردن سطح کیفیت تولیدات خود و طراحی نمونه های جدید و قابل عرضه به بازار، امکان شرکت در نمایشگاه های برپا شده در سطح استان، خارج از استان و نیز خارج از کشور برای آنان بوجود آمده است. وی اذعان داشت: در این راستا هنرمندان با اعلام آمادگی به ادارات شهرستانی مبنی بر شرکت در نمایشگاه های صنایع دستی موفق به شرکت در آن خواهند شد. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گیلان در پاسخ به این سئوال که این سازمان برای مقابله با ورود صنایع دستی در خارج از کشور چه اقداماتی انجام داده است،گفت: متولی ورود و عدم ورود کالا به کشور سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری نیست. وی یادآورشد: این سازمان فقط در حد اطلاع رسانی و آگاهی دادن به مردم  و ایجاد حس رقابت بین هنرمندان صنایع دستی برای تولید محصولی فاخر و ارزشمند که با ذائقه مردم همخوانی داشته باشد و قیمت تمام شده آن نیز کم باشد می تواند فعالیت کند. ذاکری در ادامه به نشان ملی مهر اصالت یونسکو اشاره کرد و اذعان داشت: برنامه نشان مرغوبیت صنایع دستی مهمترین برنامه یونسکو در حمایت از تولید کنندگان صنایع دستی است که به صورت دو سالانه برگزار می شود و به آثار برتر صنایع دستی بر اساس معیارهای مرغوبیت، اصالت، نو آوري، قابلیت بازاریابی، سازگاری با محیط زیست و رعایت عدالت و مسئولیت اجتماعی گواهی اعطا خواهد شد. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گیلان ادامه داد: از این گواهی می توان به مثابه ابزاری تبلیغاتی (تنها برای این محصول خاص یا خط تولید آن) برای تصدیق کیفیت و اعتبار محصول استفاده کرد. وی گفت: برنامه داوری ملی نشان اصالت نیز بر اساس معیارهای بین المللی و به صورت دو سالانه برگزار می شود و برگزیدگان آن برای شرکت در داوری بین المللی یونسکو انتخاب می شوند. ذاکری اظهارداشت:  استان گیلان تاکنون موفق به کسب یک نشان بین المللی در سال 89 ، 10 نشان ملی در سال 90، پنج نشان بین المللی در سال 91 و 27 نشان ملی در سال 92  شده  است. وی همچنین در پاسخ به این سئوال که تولید کنندگان صنایع دستی برای تهیه مواد اولیه تولیدات خود با توجه به بالا بودن قیمت آیا می توانند از سازمان تقاضای کمک داشته باشند، گفت:  اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری وظیفه شناسایی هنرمندان، معرفی به سایر نهادها و بانک ها برای دریافت تسهیلات و سایر حمایت ها را بر عهده دارد و حق ورود به بخش بازار و خرید و فروش محصولات و تهیه مواد اولیه را ندارد. معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: در همین رابطه این اداره کل طرحی را با نام پشتیبان به تمامی شهرستان ها ارسال کرده تا افراد حقیقی و حقوقی که توان حمایت از هنرمندان از قبیل آموزش و تهیه مواد اولیه را ندارد، سفارش محصولات و خرید آن را شناسایی کنند. ذاکری ادامه داد: در صورتیکه افرادی دارای توانایی های مزبور باشند می توانند به معاونت صنایع دستی این اداره کل مراجعه و در صورت تائید عملکرد آنها از تسهیلات ویژه برخوردار شوند. وی اذعان داشت: میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گیلان برای حمایت از هنرمندان صنایع دستی و تولید آثار فاخر، ارزشمند از تمامی امکانات استفاده خواهد کرد و همچنین انتظار می رود سایر نهاد ها و دستگاه های دولتی و غیر دولتی برای احیای صنایع دستی که باعث ایجاد اشتغال بیشتر  و پایدار می شود، همکاری لازم را انجام دهند.